Najczęstsze choroby układu rozrodczego w geriatrii

W starości psów może pojawić się wiele zmian chorobowych w układzie rozrodczym, najczęściej występującymi są łagodny przerost gruczołu krokowego u psów oraz ropomacicze i nowotwory gruczołu sutkowego u suk. 

Łagodny przerost gruczołu krokowego (BPM)

To nadmierny  rozrost tego gruczołu w wyniku stymulacji hormonalnej u psa niekastrowanego. Występowanie wzrasta z wiekiem. U psów starszych powyżej 9 roku życia występuje u prawie 90% psów. 

Mówiliśmy o stymulacji hormonalnej - może to budzić zdziwienie, gdyż poziom testosteronu i dehydrotestosteronu u psa z wiekiem spada - a gruczoł krokowy rośnie. Częściowo jest to spowodowane działaniem estradiolu, którego poziom utrzymuje się mimo starzenia się psa - nie bez znaczenia jest również poziom prolaktyny. 

Najprostszym sposobem rozpoznania BHP jest badanie przez odbytnicę. Gruczoł krokowy u psów chorujących na BPM ma 2-6 x większy rozmiar niż u psów zdrowych. Obecnie najczęściej do oceny gruczołu krokowego służy USG. Ostateczne rozpoznanie ustala się przy pomocy biopsji cienkoigłowej. Typowe wyniki badania cytologicznego wykazują łagodny przewlekły stan zapalny. 

Leczenie

Wszystkie metody leczenia mają na celu zmniejszenie rozmiarów gruczołu, co łagodzi objawy (stan zapalny, problemy z oddawaniem kału). 

Najczęstszą metodą leczenie aż do pojawienia się nowych leków była kastracja. 

Po kastracji rozmiar gruczołu krokowego zmniejsza się o 50% do 3 tygodni. 

Nowe metody leczenia charakteryzują się czasowym działaniem oraz znacznym ograniczeniem działań ubocznych. 

W tej grupie zasadniczą rolę odgrywają OZATERON - o silnym działaniu antyandrogennym, dającym szybkie zmniejszenie się gruczołu krokowego do 40% w ciągu 2 tygodni. 

DELMADINON - progesteron o silnym działaniu antyandrogennym, ale również antyestrogennym oraz ?????  Stosowany jest w infekcji co 30 dni przy długotrwałym leczeniu - należy kontrolować poziom glukozy. Stosowany jest również przy nadpobudliwości płciowej u psów. 

DESLORELINA - zakładana w postaci implantu co pół roku lub co rok. Naśladuje w działaniu kastrację chirurgiczną - obniżając znacznie poziom testosteronu w krwi. 

Ropomacicze

Ropomacicze to zakażenie bakteryjne macicy. Stanowi ono jedno z najczęstszych chorób bakteryjnych u samic. Częściej występuje u suk niekastrowanych, które nigdy nie rodziły w wieku powyżej 6 lat, a skłonność nasila się z wiekiem. 

Do niedawna sądzono, że do powstawania ropomacicza prowadzi torbielowaty rozrost błony śluzowej macicy. Rozrost taki spowodowany jest długotrwałym wzrostem poziomu hormonów w trakcie i po rui przy braku ciąży u suk. Pojawiająca się wydzielina łatwo ulega zakażeniu bakteryjnemu prowadząc do ropomacicza. Obecnie uważa się, że ropomacicze i wzrost torbielowaty to dwie odrębne jednostki chorobowe. 

Najczęstszym patogenem (bakterią zasiedlającą jest escherichia coli, paciorkowce, gronkowce). 

Najczęstsze objawy kliniczne to: 

• obecność wydzieliny pochwowej 
• ospałość/ depresja
• wymioty, biegunki
• wzmożone pragnienie i oddawanie moczu 

Nasilenie objawów zależy od stopnia rozwarcia szyjki macicy - a więc zdolności odprowadzenia wydzieliny zapalnej przez kanał szyjki. 

Leczenie

Najczęściej stosowaną metodą leczenia stanowi zabieg usunięcia jajników i macicy. Nie wszystkie suczki w wieku geriatrycznym są w odpowiedniej kondycji - aby można je było poddać znieczuleniu ogólnemu i operacji. Przed przystąpieniem do operacji należy wykluczyć - a w razie zaistnienia - wyleczyć ogólnoustrojową reakcję zapalną - czyli posocznicę (SIRS). 

Po ustaleniu stanu pacjenta mamy dwie możliwości wyżej wspomniane: leczenie operacyjne lub leczenie zachowawcze w postaci stosowania prostaglandyny F2g - lub jej analogów oraz odpowiednich antybiotyków. Leki te i ich dawkowanie zawsze dobiera doświadczony w temacie lekarz weterynarii. 

Lekiem o najmniejszym obciążeniu objawami ubocznymi jest Mizoprostol. 

Choroby nerek u psów starych

Nerki pełnią bardzo ważną, a często niedocenianą przez właścicieli, rolę w zachowaniu równowagi (homeostazy) w organizmie. Utrata prawidłowej funkcji tego narządu na ogół postępująca to przewlekła niewydolność nerek PNN

U psów geriatrycznych zachorowalność na to schorzenie stanowi 10% populacji (co 10 pies w wieku 8-10 lat zapada na PNN).

Dlatego przed wizytą u lekarza warto obliczyć jaką ilość wody pije średnio pies w ciągu doby oraz przynieść próbkę moczu pacjenta. Pomiar gęstości (ciężaru właściwego) moczu pozwoli uzyskać wstępnie informacje o kondycji nerek. Psy piją zwykle 20-70 ml/kg/dobę i produkują 20-45 ml/kg/dobę moczu. 

O podejrzeniu PNN nawet we wczesnej fazie może świadczyć: 

• zmniejszenie apetytu
• chudnięcie
• zwiększone picie wody i oddawanie moczu
• wymioty
• osłabienie

OBJAWY

Objawy choroby to obrzęki, nadciśnienia, zaburzenia w obrębie jamy ustnej (halitoza, zmiany wrzodziejące), zaburzenia w obrębie dna oka. 

W diagnostyce nie należy się posługiwać testami paskowymi stosowanymi u ludzi - mogą dać błędne odczyty. 

Dlatego w diagnostyce PNN stosuje się pełne badanie moczu - jeżeli istnieje zakażenie (bakterie, ropomocz) należy wykonać posiew moczu wraz z antybiotykogramem - często obserwujemy różnego stopnia białkomocz. 

Zmiany w wynikach badania krwi - to zmiana poziomu mocznika, kreatyniny, potasu, fosforu. W morfologii - na ogół stwierdza się niedokrwistość. 

W badaniach uzupełniających stosuje się RTG (przy okazji pozwala ocenić gęstość kości) - w celu oceny rozmiaru i kształtu nerki. 

Oraz badanie USG nerek - które oprócz wielkości pozwala również ocenić strukturę nerek - jeśli w USG wykrywa się torbiela nerek - świadczy to o przewlekłości procesu chorobowego. 

Klasyfikacja PNN - ocena stopnia zaawansowania klinicznego choroby - opiera się na ocenie stężenia kreatyniny, białka w moczu oraz ciśnienia tętniczego. 

LECZENIE

W dzisiejszych czasach istnieje szeroka gama leczenia PNN. 

Idealne leczenie powinno przedłużyć czas życia pacjenta, polepszyć jego jakość, nieść jak najmniejsze ryzyko działań ubocznych. 

Kluczowe znaczenie w leczeniu ma dieta nerkowa. Wszystkie dostępne diety nerkowe oparte są na czterech kardynalnych zasadach: 

1. Zmniejszenie ilości dostarczanego białka
2. Zmniejszenie podaży fodforu
3. Zwiększenie podaży potasu
4. Zwiększenie ilości dostarczanej energii - w postaci dostarczania tłuszczu (kwasy Omega 3!)

Ad 1) Przemiana białek w organizmie odpowiada za stężenie produktów azotowych we krwi (mocznik, kreatynina). Obniżenie tego stężenia osiągamy przez zmniejszenie ilości spożywanego białka przy polepszeniu jego wartości biologicznej. Największą wartość biologiczną mają białka jaj i mleko (jego pochodne - jogurt, biały ser). 

Ad 3) Obniżony poziom potasu towarzyszący PNN manifestuje się obniżeniem masy mięśniowej i nietolerancją wysiłku. Na ogół karmy dla diety nerkowej są wzbogacane w potas - jeśli nie przy obniżonym poziomie potasu należy go suplementować (glukonian potasu). 

Równie ważnym jak dieta jest kontrolowanie ciśnienia tętniczego. Ciśnienie nie powinno przekraczać 160 mm Hg (skurczowe) nawet jeśli w narządach wewnętrznych nie (serce, siatkówka OUN) staramy się utrzymać ciśnienie na poziomie 120 mm Hg. U psów leczenie zaczyna się od podania ACEI (inhibitory konwertazy angiotensyny - UH! Brzmi uczenie ale lepiej wiedzieć co podajemy naszemu pupilowi). 

Leki to np. Enalapril, kaptopril. Leki te zmniejszają również białkomocz. 

U psów z nadciśnieniem nerkowym leki stosujemy do końca życia, przerywając jedynie w sytuacji kiedy ciśnienie obniża się poniżej 120, a także gdy po ich podaniu stężenie kreatyniny nie stabilizuje się, a stopniowo wzrasta. 

Leczenie jakże często towarzyszącej niedokrwistości nie jest proste i zawsze jest ustalane przez lekarza. W przypadku niedokrwistości zawsze należy pamiętać o możliwości krwotoku z przewodu pokarmowego stosując inhibitory wydzielania kwasu żołądkowego lub leki miejscowo osłaniające błonę śluzową żołądka. 

U psów z PNN czas przeżycia może być długi. Zależy to od wczesnego rozpoznania choroby, leczenia odpowiedniego dla każdej fazy PNN. 

Również w zależności od fazy choroby wymagana częstotliwość kontroli lekarskich to - co pół roku w stadiach wczesnych i co kwartał w stadiach umiarkowanych, do co miesiąc w stadiach ciężkich. 

Koszty leczenia obciążają właściciela 3- 25 krotnie. Nie mówiąc o wzmożonej opiece (dieta, dopilnowanie zwiększonego pojenia, kontrola lekarska itd). No cóż przyjaźń zobowiązuje.

*Ten artykuł ma charakter poglądowy, nie jest próbą leczenia przez Internet. Zwierzę leczy lekarz weterynarii po uprzednim jego zbadaniu.