Nowotwór – nie chcemy go! Ani w gatunku – człowiek, ani – w gatunku pies. Ale czy chcemy czy nie ta okrutna choroba wg danych szacunkowych jest przyczyną śmierci 30-50% psów i kotów.

Dzięki lepszej pielęgnacji, żywieniu, szczepieniom profilaktycznym nasze zwierzęta żyją coraz dłużej – a nowotwory częściej występują u psów w podeszłym wieku.

Miejscem wyjścia nowotworu może być każda tkanka czy narząd w organizmie – tak więc ilość rozmaitych nowotworów jest naprawdę duża. Jednak najistotniejszym z punktu widzenia klinicznego wydaje się podział na nowotwory łagodne i złośliwe.

„Nowotwór łagodny (niezłośliwy) to nowotwór zbudowany z tkanek zróżnicowanych i dojrzałych o budowie mało odbiegającej od obrazu prawidłowych tkanek” (definicja Wikipedia.org)

Nowotwory łagodne nie dają wznowy po ich usunięciu chirurgicznym, nie dają również przerzutów.

Nowotwór złośliwy nacieka sąsiadujące tkanki niszcząc je, oraz drogą naczyń chłonnych i krwionośnych daje odległe przerzuty.

Nowotwory (tak u ludzi jak i u zwierząt) powstają wskutek uszkodzeń w materiale genetycznym, które nie są z różnych powodów naprawiane. Różnorakie czynniki mają zdolność indukowania mutacji w obrębie materiału genetycznego, przekazywanej komórkom potomnym (np. wolne rodniki, sole metali ciężkich).

Proces powstawania nowotworu (karcinogeneza) jest długotrwałym i wieloetapowym procesem , w którego  następstwie z prawidłowej komórki organizmu powstaje komórka nowotworowa. U zwierząt duży udział w powstawaniu nowotworów mają zakażenia wirusowe.

Wpływ obecności nowotworu u zwierząt

Niekiedy obecność guza nie wpływa w sposób istotny na organizm, skutki zależą od jego postaci, sposobu szerzenia się i zaawansowania.

Natomiast obserwowalne skutki mogą być miejscowe i ogólnoustrojowe.

Skutki miejscowe zależą od wzrostu guza, który może powodować ucisk naczyń krwionośnych (zawał, niedokrwienie, a w następstwie martwicę) oraz ucisk naczyń chłonnych (obrzęki zastoinowe, gromadzenie się chłonki w jamach ciała). Rosnący guz uciska zakończenie nerwowe dając ból; nawet niewielkie guzki w obrębie mózgu mogą być przyczyną poważnych zaburzeń neurologicznych.

Do ogólnoustrojowych skutków obecności nowotworów należy – wyniszczenie (kacheksja), niedokrwistość o wieloprzyczynowym podłożu, zaburzenie krzepliwości krwi (nadkrzepliwość), podwyższenie poziomu wapnia we krwi, częstym objawem jest gorączka.

Rozpoznanie

Spostrzeżenie jakiegokolwiek guzka czy guza to bezwzględna konieczność wizyty u weterynarza, a zadaniem lekarza weterynarii jest określenie czy mamy do czynienia z procesem nowotworowym. Jeśli lekarz ustali, że mamy do czynienia z nowotworem złośliwym – musi ustalić stopień zaawansowania, stan węzłów chłonnych i ewentualną obecność przerzutów.

W większości przypadków nieodzowne są badania obrazowe – gdzie podstawą jest badanie RTG – szczególnie przydatne w diagnostyce nowotworów płuc, jamy brzusznej, a przede wszystkim kości.

Tomografia komputerowa jest już dostępna w Polsce – pomimo wysokich kosztów jest polecana w wielu przypadkach – szczególnie umiejscowienia nowotworów w śródpiersiu czy głowie.

Natomiast na dzień dzisiejszy wskutek powszechnej dostępności i coraz lepszej klasy sprzętu – USG jako nieinwazyjna i tania metoda wysuwa się na pierwszy plan obok RTG w diagnostyce onkologicznej.

Podobnie jak u ludzi – endoskopia przydatna jest w ocenie gardła, przełyku, żołądka i jelita grubego – umożliwia ona mało inwazyjne pobranie materiału do badania h-p. które jest ostatecznym rozpoznaniem nowotworu.

TAK!!!! O rozpoznaniu nowotworu nie decyduje nawet najlepsza aparatura, najnowocześniejszy rezonans magnetyczny – o rozpoznaniu nowotworu DECYDUJE ROZPOZNANIE HISTOPATOLOGICZNE.

Natomiast pomocne w ocenie stanu zwierzęcia mogą być badania laboratoryjne – szczególnie w nowotworach szpiku (białaczkach), morfologia jak już wspomniano często wykazuje niedokrwistość, a podwyższone próby enzymatyczne wątroby mogą świadczyć o pierwotnym lub wtórnym zajęciu tego narządu (przerzuty).

Leczenie nowotworów

Spośród wielu czynników wpływających na efekt zastosowanego leczenia najważniejsze to typ histologiczny nowotworu, okres jaki upłynął od pojawienia się zmiany i lokalizacja guza, dostępność metod leczenia (możliwości finansowe właściciela) oraz stan ogólny i wiek pacjenta.

Najczęściej stosowanym sposobem leczenia są zabiegi chirurgiczne i chemioterapia. W większości przypadków zadaniem chirurga jest usunięcie całej zmiany nowotworowej wraz z marginesem zdrowych tkanek (co najmniej 2-3 cm zdrowych tkanek).

Zabiegi CYTOREDUKCYJNE mają na celu usunięcie możliwie największej części nowotworu przed planowaną chemio- czy radioterapią. Zmniejszenie guza poprawia skuteczność terapii dodatkowej.

Chemioterapia

Celem chemioterapii w onkologii jest zabicie jak największej liczby komórek nowotworowych (najlepiej wszystkich) i całkowite wyleczenie lub też jak bywa częściej – kontrolowanie choroby i przedłużenie życia zwierzęcia z zachowaniem dobrej jakości jego życia.

Różne nowotwory są w różnym stopniu podatne na leczenie chemioterapią – do tych reagujących należą nowotwory układu krwiotwórczego (chłoniaki, białaczki szpikowe) oraz mięsaki weneryczne.

W celu uzyskania maksymalnego efektu terapeutycznego cytostatyki powinny być podawane w najwyższych możliwych dawkach (bez lub z minimalnymi dla zwierzęcia skutkami ubocznymi). W celu zwiększenia działania stosuje się równocześnie dwa lub więcej leków. Z reguły stosuje się takie schematy leczenia, które sprawdziły się w trakcie wieloletniego doświadczenia, zostały przebadane i mają udokumentowaną skuteczność.

Priorytetem przed wdrożeniem leczenia jest ustalenie czy korzyści wynikające z zastosowanego leczenia przewyższają ewentualne skutki uboczne. W każdym przypadku przed rozpoczęciem leczenia niezbędne jest badanie morfologiczne krwi ze szczególnym uwzględnieniem leukocytów i płytek krwi.

Na ogół psi pacjenci dobrze znoszą chemioterapię – jedynie około 5% z nich wymaga hospitalizacji.

Większość cytostatyków stosowanych u psów i kotów cechuje się toksycznością w stosunku do granulocytów obojętnochłonnych i płytek krwi. Niedokrwistość pojawia się rzadziej i po dłuższym okresie leczenia. Za neutropenię (obniżoną liczbę granulocytów) przyjmuje się spadek do 2000/µl krwi , gdy liczba granulocytów obojętnochłonnych spada do 1000/µl krwi zwiększa się ryzyko zakażeń posocznicą (sepsą) włącznie – obliguje to do włączenia osłonowej antybiotykoterapii.

Natomiast objawy kliniczne związane z obniżoną liczbą płytek (trombocytopenia) występują rzadko.

Wymioty w trakcie terapii cytostatykami mogą pochodzić z uszkodzenia błony śluzowej przewodu pokarmowego lub mieć charakter mózgowy – te ostatnie pojawiają się w dniu podania leków cytostatycznych, jak dolegliwość zmniejsza się lekami przeciwwymiotnymi.

*Ten artykuł ma charakter poglądowy, nie jest próbą leczenia przez Internet. Zwierzę leczy lekarz weterynarii po uprzednim jego zbadaniu.